Tóm tắt từ bài viết của Giáo Sư Alan Windham và Mark Windham – Khoa Côn trùng học và Bệnh học thực vật, Đại học Tennessee.
1. Các bệnh phổ biến và cách xử lý
A. Do nấm và sinh vật giống nấm:
Bệnh phấn trắng (Powdery Mildew)
- Triệu chứng: Lá xoắn, có lớp nấm trắng mịn.
- Xử lý: Tỉa bỏ lá/cành bệnh, phun dầu ngủ đông, chọn giống kháng, phun thuốc phòng trước khi bệnh phát triển.
Đốm đen (Black Spot)
- Triệu chứng: Đốm đen với rìa loang, rụng lá nhiều.
- Xử lý: Làm sạch tán lá rụng, cắt tỉa hợp lý, tưới nhỏ giọt, phun thuốc theo chu kỳ và luân phiên hoạt chất.
Sương mai (Downy Mildew)
- Triệu chứng: Vết đốm đỏ/nâu có góc cạnh, rụng lá đột ngột.
- Xử lý: Khó kiểm soát, cần loại bỏ cây bệnh, dùng thuốc đặc trị, thông thoáng nhà lưới.
Đốm lá Cercospora (CLS)
- Triệu chứng: Đốm tím, đen hoặc nâu; thường xảy ra vào mùa hè nóng ẩm.
- Xử lý: Tương tự đốm đen, dùng thuốc và chọn giống kháng.
Thán thư (Anthracnose)
- Triệu chứng: Đốm lá đỏ viền tím, có thể lan sang cành.
- Xử lý: Cắt bỏ phần bệnh, dùng thuốc như với đốm đen.
Botrytis (Bệnh mốc xám)
- Triệu chứng: Hoa úa, có lớp mốc xám vào sáng sớm.
- Xử lý: Cắt bỏ hoa/lá bệnh, tránh trồng gần cây dễ nhiễm khác.
Ghost Spotting
- Triệu chứng: Đốm nhỏ màu trắng hồng trên cánh hoa.
- Xử lý: Khó trị, chủ yếu loại bỏ hoa bệnh.
Rỉ sắt (Rust)
- Triệu chứng: Mụn cam vàng dưới lá, lá rụng nhanh.
- Xử lý: Cắt bỏ phần bệnh, phun thuốc bảo vệ.
Thối gốc thân (Stem Canker)
- Triệu chứng: Vết loét nâu đỏ trên thân, có thể làm chết phần trên.
- Xử lý: Cắt bỏ ngay vùng bị bệnh, không dùng thuốc vì kém hiệu quả.
Thối rễ Armillaria và Phytophthora
- Triệu chứng: Rễ thối đen, cây còi cọc hoặc chết nhanh.
- Xử lý: Không trồng lại tại chỗ cũ nếu đất thoát nước kém.
B. Do vi khuẩn:
U sần (Crown Gall)
- Triệu chứng: Các bướu bất thường tại gốc/cành.
- Xử lý: Không hiệu quả khi trồng lại vào đất nhiễm khuẩn. Khử trùng dụng cụ cắt tỉa và đào và vứt bỏ phần đất bị nhiễm khuẩn.
C. Do virus:
Rose Rosette Disease (RRD)
- Triệu chứng: Đọt non rối rắm (rosette), thân đỏ, nhiều gai, cây chết sau 1–5 năm.
- Lan truyền: Qua bọ ve siêu nhỏ (eriophyid mite).
- Xử lý: Đây là bệnh nguy hiểm, không thể chữa được. Cần nhổ bỏ cây NGAY khi thấy triệu chứng, cách ly, tránh lây cho cây khác. Cũng cần đào và vứt bỏ phần đất trồng của cây bị bệnh.
Rose Mosaic
- Triệu chứng: Lá vằn, xoăn, hoa ít.
- Lan truyền: Qua cây giống nhiễm bệnh.
- Xử lý: Mua cây sạch bệnh từ nguồn uy tín.
2. Khuyến nghị Xử lý chung
- Chọn giống kháng bệnh khi có thể.
- Duy trì vườn thông thoáng, tưới tiêu hợp lý.
- Cắt bỏ cây hoặc bộ phận bệnh sớm.
- Kiểm tra kỹ cây giống trước khi trồng.
- Luân phiên thuốc để hạn chế kháng thuốc.